Clive Crook / Imagjinoni një tjetër reçesion të rëndë. Me strukturën aktuale, eurozona nuk mund të shpresojë të mbijetojë. Edhe tani, pas gjithë asaj që ka ndodhur, liderët e BE-së nuk arrijnë dot që të mendojnë për një skenar të tillë. Ndoshta ata supozojnë se një tjetër recesion, si ai i këtyre viteve të fundit, nuk do të ndodhë më ndonjëherë. Ky është ai lloj i largpamësisë, që në fakt ndërtoi monedhën e përbashkët.
Qasja fillestare e linjës së ashpër nga të dyja palët lidhur me borxhin grek, tashmë duket më e moderuar. Kriza e fundit evropiane mund të zgjidhet dhe sikurse kam shpjeguar kohët e fundit, me shumë gjasa ashtu do të jetë. Megjithatë, le të mos jemi shumë optimistë rreth shanseve që eurozona mund të mbijetojë në një periudhë afagjatë. Gjullurdia që Bashkimi Evropian krijoi me emergjencën e fundit të Greqisë, një çështje e vogël dhe relativisht e menaxhueshme, tregon se këto shanse nuk janë të mira.
Imagjinoni një tjetër reçesion të rëndë. Me strukturën aktuale, eurozona nuk mund të shpresojë të mbijetojë. Edhe tani, pas gjithë asaj që ka ndodhur, liderët e BE-së nuk arrijnë dot që të mendojnë për një skenar të tillë. Ndoshta ata supozojnë se një tjetër recesion, si ai i këtyre viteve të fundit, nuk do të ndodhë më ndonjëherë. Ky është ai lloj i largpamësisë, që në fakt ndërtoi monedhën e përbashkët.
Në çdo rast, Greqia nuk është ose nuk duhet të jetë problemi themelor. Ajo mund të menaxhohet, pasi është një vend i vogël dhe sepse asnjë vend tjetër anëtar i eurozonës, nuk është pranë kaq shumë problemeve. Burimet e nevojshme për të ripërtërirë perspektivat e saj janë relativisht të vogla dhe një zgjidhje e re për çështjen e borxhit të Greqisë nuk duhet të shërbejë si një model që duhet zbatuar për raste të ngjashme. Greqia duhet të paraqitet pra si një rast tejet i veçantë.
Në fakt, nuk ka justifikim më të mirë për këtë. Ristrukturimi i mëparshëm i borxhit grek rezultoi jo efektiv. Nuk ishte aq i thellë, sa të ripërtërinte aftësinë paguese të vendit. Borxhi i Athinës është ende në nivelin e 170 përqind të PBB-së. Mbi të gjitha, procesi u shoqërua me masa drakoniane fiskale, që rrënuan një ekonomi e cila edhe në ato momente ishte thuajse e falimentuar.
Zgjidhja e ardhshme për Greqinë duhet të bazohet tek korrigjimi i gabimeve të bëra, pra një shans të dytë për të çuar gjërat në drejtimin e duhur, dhe jo një risi që duhet të vendosë një preçedent.
Pasi liderët evropianë e ngatërruan rrugën e tyre me problemin grek, perspektivat afatshkurtra për zonën e euros janë më shumë tek një rritje e dobët ekonomike, nën nivelin e para krizës, inflacioni rrezikshmërisht i ulët dhe papunësia e lartë. Miratimi i “lehtësimit sasior” nga ana e Bankës Qendrore Evropiane, ishte një hap i mirë (në mos një lëvizje absurde e vonuar), por ky lehtësim nuk do të jetë aq efektiv në eurozonë, sa ishte në SHBA.
Dhe politikat fiskale mbeten shtrënguese, sidomos në ekonomitë më të dobëta të Evropës, teksa qeveritë përpiqen të ulin barrën e borxhit, duke xhiruar tepricat fiskale. Më së paku kjo është strategji e vetë-dështimit, pasi masat shtrënguese frenojnë rritjen ekonomike.
Sikurse e thashë më lart, unë supozoj që një tjetër rënie e madhe, rrezikon t’i imponohet tendencës aktuale të stanjacionit. Kjo është plotësisht e mundur. Sistemi financiar i Evropës mbetet i brishtë dhe projektet e saj për të krijuar një bashkim bankar dhe tregje të integruara të kapitaleve janë duke ecur ngadalë dhe jo në të gjitha frontet. Ky fakt e ekspozon BE-në ndaj rreziqeve më të mëdha sesa ato që normalisht sjellin me vete “aksidentet” financiare.
Bashkim bankar i Evropës
Kështu si qëndrojnë punët, mundësitë e politikës monetare janë të kufizuara. Normat e interesit thuajse janë afër zeros. Pavarësisht lehtësimit sasior, BQE-ja është një institucion me kompetenca më të kufizuara sesa Rezerva Federale e SHBA-së. Psh. ajo e ka të ndaluar të ndërmarrë një financim direkt monetar ndaj qeverive. Me lehtësimin sasior, BQE vendosi më në fund të testojë kufijtë e asaj që është e ndaluar. Por format më efektive te zgjerimit të bazës monetare, sikurse është ajo që njihet si “paraja e hedhur nga lart prej helikopterit”, janë parë si shprehimisht të ndaluara.
Nga ana tjetër, stimuli fiskal është i përjashtuar si pasojë e një kombinimi të keq të paaftësisë institucionale dhe armiqësisë së ndërsjellë. Sigurisht, eurozonës si një e tërë nuk i mungon kapaciteti fiskal. Borxhi i të gjitha qeverive të eurozonës, është më i vogël sesa borxhi publik amerikan. Nuk ka asnjë arsye ekonomike, përse Evropa nuk duhet të marrë hua (me norma shumë të ulëta të interesit) dhe të shpenzojnë paratë tek investimet e mëdha në infrastrukturë. Por kur dikur Evropa projektoi bashkimin e saj monetar, ajo harroi të hartonte edhe bashkimin fiskal për të cilin sikurse e kemi mësuar, kanë një nevojë jetike kompanitë e mëdha.
Atëherë përse të mos fillojnë ndërtimin e një bashkimi të tillë? Pjesërisht kjo do të kërkonte një traktat të ri evropian, që nga ana e tij do të kërkojë një konsensus të gjerë popullor. Me bashkimin dhe veprat e saj kaq jopopullore, qeveritë kanë frikë t’i hyjnë një proçesi të tillë. Angazhimi për një solidaritetit evropian, duke evokuar vitet e shkuara për të motivuar të gjithë projektin, ekziston por shembujt nuk janë më aq tërheqës. Larg nga të menduarit se “ne jemi të gjithë në këtë projekt”, Gjermania e sheh Greqinë si një komb hajdutësh dhe përfituesish, ndërsa Greqia e sheh Gjermaninë si një atavizëm të kombeve shtypës.
Deri kur ky bashkim i dështuar të riorganizohet në një mënyrë tjetër, skenari më optimist është një stanjacion i zgjatur. Skenari më pesimist është kolapsi politik, i pasuar nga kush e di se çfarë. Ku janë liderët evropianë, që janë të gatshëm të përballen me këtë sfidë? Qëkurse kam filluar të mendoj për këtë gjë, nuk kam gjetur asnjë emër.
Burimi: bota.al
