Trebishti në verilindje të Shqipërisë duket si një fshat fantazmë, i zbrazur nga banorët e tij me nxitim për të marrë pasaportat bullgari që u hapin atyre derën për në Bashkimin Evropian, shkruan agjencia prestigjioze e lajmeve AFP.
Arman Kadriu ka një emër shqip, por djali 12-vjeçar thotë se e konsideron veten bullgar.
“Unë nuk dua të qëndroj këtu duke u kujdesur për lopët. Dua të jem lojtar futbolli“, tha ai, i mbuluar me djersë, ndërsa ngatërroi një top me këmbët e tij në një rrugë të pluhurosur në fshatin e rajonit të Golo Brdo (Gollobordës).
“Në Angli, me një pasaportë bullgare, është e mundur,” tha ai, duke thënë më pas “Dovizhdane!” – në bullgarisht ose “Mirupafshim”.
Shqipëria vend jo anëtar i Bashkimit Evropian po shqyrton një ligj për pakicat. Bullgarët nuk i numëron si bashkësi etnike të njohura, ndryshe nga grekët, maqedonasit apo serbo-malazezët.
Etnia e komuniteteve që flasin gjuhën sllave në pjesë të ndryshme të Lindjes së Shqipërisë ka qenë prej kohësh e diskutueshme. Maqedonia fqinje pretendon se ata janë maqedonas etnikë.
Por sipas Agjencisë Shtetërore për “Bullgarët Abroad”, e cila ndihmon në marrjen e një pasaporte, familjet bullgare janë vendosur në Shqipëri që nga shekulli i 5-të dhe pasardhësit e tyre janë pjesë e diasporës së saj.
Nuk ka statistika, por organizatat bullgare në Shqipëri vlerësojnë se ka rreth 100,000 persona nga këta pasardhës.
Parlamenti Evropian kërkoi në shkurt nga Tirana “që të drejtat e personave me përkatësi bullgare në rajonet e Prespës, Golo Brdo dhe Gorës të jenë të sanksionuara në ligj dhe të sigurohen në praktikë”.
Rekomandimi “ka dhënë shpresë të përtërirë. Çdo ditë të paktën shtatë ose tetë vetë vijnë për të pyetur për marrjen e shtetësisë bullgare”, tha Haxhi Pirushi.
Ai kryeson Shoqatën e “Prosperiteti Goloborda”, e cila siguron certifikata të origjinës bullgare për shqiptarët dhe njihet nga qeveria në Sofje.
Ngritur në një kodër, Trebishti është një vend i fjetur.
Fshati numëronte “rreth 6,000 banorë, por më shumë se 2,500 u larguan katër ose pesë vjet më parë, kur ata patën mundësinë të përfitonin nga një pasaportë bullgare“, shpjegoi banori Tahir Mucina.
Në fshatin fqinj të Vernices “vështirë se ka mbetur dikush”, tha 31-vjeçari.
Që kur Bullgaria u bashkua me BE në 2007, qytetarët e saj kanë qenë në gjendje të punojnë dhe banojnë kudo që duan brenda bllokut, ndërsa të gjitha kufizimet u hoqën në vitin 2014.
Mucina tha se ishte gjithashtu “në vëzhgim” për pasaportë për vete, gruan dhe tre fëmijët e tyre.
Shqipëria, në tërësi, është një vend i emigracionit masiv, i nxitur nga një pagë mesatare prej 340 euro (388 dollarë) dhe një shkallë papunësie që ndikon pothuajse një në tre të rinj.
Pra, nuk ka rëndësi se Bullgaria është vendi më i varfër në BE. E parë nga Trebishti, është portë për në Gjermani, Angli apo ndonjë tokë tjetër të premtuar.
Dhe i përshtatet Bullgarisë për t’i kërkuar këta njerëz si të tyre.
“Kjo ka të bëjë me politikën (bullgare) mbi Maqedoninë / Maqedonasit të cilët gjithashtu kanë qasje në shtetësinë bullgare, sepse ato shihen si bullgarë etnikë“, tha eksperti i Evropës Juglindore Dimitar Bechev në Universitetin e Karolinës së Veriut.
“Komunitetet që jetojnë në anën tjetër të kufirit … kualifikohen gjithashtu.”
Ai tha se eurodeputet bullgarë kanë lobuar me sukses në Parlamentin Evropian për të marrë qëndrim mbi këtë çështje. “Nëse Maqedonia ishte një anëtare e BE, gjërat do të kishin punuar ndryshe, natyrisht,” tha Bechev për AFP.
Në vitin 1939, në fillim të Luftës së Dytë Botërore, bullgarët nga 19 vendbanime në Shqipëri i kërkuan Sofjes që të mbrojë të drejtat e tyre në atë që ishte atëherë një protektorat italian, sipas Agjencisë Shtetërore për Bullgarët jashtë vendit.
“Toponimi (studimi i emrave të vendeve), ruajtja e një gjuhe arkaike bullgare dhe dialektit dhe traditave lokale janë dëshmi e karakterit bullgar” në rajonet e interesuara, thotë Sofja.
