Çmimet e ushqimeve janë ulur në botë, sipas një analize të prestigjiozes The Economist ndërkohë që në Shqipëri vijon shtrenjtimi me argumentin e luftës.
Ekspertët argumentojnë se rritja e çmimeve të ushqimeve në një vend si Shqipëria është shumë shqetësues duke e renditur vendin në pozicionet e fundit të listës së vendeve të rajonit për fuqinë blerëse.
Lufta e Rusisë në Ukrainë ka ndryshuar edhe modelet globale të tregtisë, prodhimit dhe konsumit të mallrave. Diçka e tillë ka ndikuar në rritjen e çmimeve rekord që sigurisht ka prekur edhe vendin tonë, duke përkeqësuar pasigurinë ushqimore.
Rikujtojmë gjithashtu senë kulmin e rritjes së çmimeve të naftës, qeveria shqiptare mori kontrollin për çmimet tavan të naftës nëpërmjet krijimit të një bordi të posaçëm. Por gjatë javëve të fundit vendimet e bordit po shkojnë në favor të kompanive të naftës më shumë se sa të vetë të qytetareve, pasi çmimet në bursa po bien, ndërkohë që në vendin tonë kanë shënuar rritje.
Më poshtë abcnews.al sjell një analizë nga The Economist mbi çmimet e ushqimeve në botë:
Gjashtë muaj pasi tanket ruse u futën në Ukrainë, inflacioni ende po përhapet nëpër sallat e këshillit, ministrive të financave dhe familjeve, me çmimet europiane të gazit natyror që janë rritur përsëri më 22 gusht për shkak të frikës për ndërprerje të mëtejshme të furnizimit nga Rusia. Por çmimet janë kthyer sërish në normat mëparshme. Kostoja e drithërave dhe vajrave, elementë kryesorë të dietave në mbarë botën, janë rikthyer në nivelet para fillimit të luftës, shkruan abcnews.al.
Rusia dhe Ukraina janë fuqi bujqësore, deri dje ishin eksportuesit më të mëdhenj dhe të pestë më të mëdhenj në botë të grurit dhe dy eksportuesit më të mëdhenj të vajit të lulediellit. Prandaj, nuk është për t’u çuditur që çmimet e ushqimeve u rritën në shkurt dhe mars, të nxitura nga frika se lufta do të pengonte eksportet; në të vërtetë, shqetësimi ishte se mungesat do të vazhdonin, duke shkatërruar rezervat e grurit dhe duke shkaktuar uri masive.
Ky rezultat i tmerrshëm tani duket se është shmangur. Kontratat e grurit javën e kaluar në Çikago, që priten të dorëzohen në dhjetor, ranë në 7,70 dollarë për buhel, shumë më poshtë se 12,79 dollarë tre muaj më parë dhe u kthyen sërish në nivelin e tyre në shkurt. Çmimi i misrit është kthyer gjithashtu në nivelet e paraluftës. Ndërkohë, vaji i palmës është rikthyer jo vetëm në çmimin e paraluftës, por edhe është ulur më shumë.
Marrëveshja e fundit e ndërmjetësuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara, që lejon eksportet e grurit ukrainas të largohen nga porti i Odessa-s, mund të shpjegojë vetëm një pjesë të ndryshimit: ajo u nënshkrua në fund të korrikut, pas shumicës së rënies së çmimeve.
Departamenti i Bujqësisë së Amerikës sugjeron që fermat ruse do të eksportojnë një rekord prej 38 milion ton në 2022-2023, rreth 2 milion ton më shumë se sa vitin e kaluar, shkruan abcnews.al.
Tani po zhvillohet një korrje e shpejtë, pjesërisht për shkak të motit të mirë në fillim të vitit dhe ka një kërkesë të madhe nga importuesit tradicionalë në Afrikën e Veriut, Lindjen e Mesme dhe Azinë.
Shqetësimet për mungesat mund të jenë mbivlerësuar në radhë të parë. Charles Robertson i Renaissance Capital, një bankë investimesh, tha se tregtarët e drithërave ishin tepër të shqetësuar, duke përfshirë ndërprerjet afatgjata të furnizimeve me naftë dhe gaz dhe ndërprerjen e zgjatur të furnizimit me ushqime.
“Rezervat globale të grurit ishin jashtëzakonisht të larta,” tha Robertson, “që do të thotë se lidhja midis stoqeve dhe çmimeve ishte prishur ose se spekulimet ishin të ndryshme.”
Spekulimet e shumta për tregjet e së ardhmes mund të ndihmojë gjithashtu për të shpjeguar paqëndrueshmërinë e tregut. Rënia e çmimeve nuk do të ndikojë menjëherë tek konsumatorët. Çmimet e grurit dhe të drithërave të tjera janë rikthyer në nivelet e tyre të para pushtimit, kur mallrat bliheshin në dollarë dhe jo në monedha të tjera.
Vlera e dollarit është rritur këtë vit nga pritshmëria e rritjes më të shpejtë të normave të interesit nga Rezerva Federale, duke lënë në vështirësi disa ekonomi të tregjeve në zhvillim. Lira turke është ulur me 26% kundrejt dollarit këtë vit dhe paundi egjiptian është ulur me 18%. Vendet janë dy nga tre importuesit më të mëdhenj të grurit në botë.
Çmimet ishin jashtëzakonisht të larta sipas standardeve historike edhe para luftës, dhe nuk ka asnjë garanci se nuk do të rriten më. Thatësirat në pjesën më të madhe të botës do të ndikojnë në rendimentet e të korrave. Ndërkohë, plehrat janë ende jashtëzakonisht të shtrenjta, shkruan abcnews.al.
Urea, një përbërës i përdorur në prodhimin e tyre me bazë azoti, aktualisht kushton 680 dollarë për ton—në rënie nga 955 dollarë në mes të prillit, por ende dukshëm më shumë se 400 dollarë në krahasim me një vit më parë.
Kjo pasqyron rritjen e çmimit të gazit natyror, një përbërës në shumë plehra. Me çmimet e karburanteve në Europë që vazhdojnë të shënojnë nivele rekord, mund të përballemi me shumë surpriza të këqija.
/abcnews.al
