Kështu i ka konsideruar marrëdhëniet e tensionuara ish amabasadori grek në Tiranë Z.Aleksandër Malia, si dhe mesazhet e tij lidhur me këto marrëdhënie gjatë dy dekadave të fundit.
Shpëtim Zinxhiria/Athinë
Në pronovim të librit të tij në janar të këtij viti, nga ish-ambasadori grek në Shqipëri z. Aleksandër Malia, që flet për marrëdhëniet mes dy vendeve, duke i cilësuar moçale dhe të vështira, ku në epiqendër portretizon kryeministrin shqiptar Edi Rama.
Ai thekson nevojën për riparim, dhe ripërcaktimin e marrëdhënieve midis dy vendeve dhe faktorin shqiptar, si dhe propozon një plan për zgjidhjen e problemeve reale midis Athinës dhe Tiranës. Kjo shpjegon pse bashkëpunimi i botës politike është themeli për trajtimin dhe zgjidhjen e problemeve të hapuraGreqisë me Shqipërinë.
Me anën e këtij libri mbo 400 faqe dipllomati grek Malia ka shpjeguar dhe u është përgjigjur të gjitha pyetjetjeve të kohës lidhur me marrëdhëniet që ekzistojnë realisht, duke lënë mënjëanë lojën e fjalëve duke u ndaluar pikërisht në problemet:
– Çfarë ndodh saktësisht në marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë?
– Gabimet dhe iluzionet e Qeverisë greke. Misionet sekrete, në qershor të vitit 2013, të dërguarit e kryeministrit që i dërgoi kryeministrit Edi Rama.
– Kush dhe pse atëhere në Athinë tha që do të ndryshojë faqe në marrëdhëniet tona?
– Është shfuqizuar ligji për palët ndërluftuese me Shqipërinë?
– Pse Tirana provokon Greqinë?
– Kush ka minuar Partinë e Bashkimit drejtave të njeriut në Himarë?
– A mbëlshteti Athina ose jo zgjedhjet e Omonias në Himarë?
Pjesë nga fjala në promovimin e librit të tij…
Rruga e kërkimit e daljes nga moçali i marrëdhënieve tona me Shqipërinë është e vështirë dhe e përpjetë. Pritjet e Athinës për “ndryshim qëndrimi të Tiranës” pas çdo zgjedhjeve shqiptare, janë bazuar në iluzione. Siç ka ndodhur në të kaluarën, kjo ndodh përsëri, tani.
Në qershor të vitit 2013, disa zgjodhën të besojnë se zgjedhja e zotit Edi Rama në pozitën e kryeministrit, çdo gjë do të ndryshojë kursin. Kjo tha publikisht këtu në Athinë.Disa të tjerët, në korrik 2010, kanë pranuar me krahë të hapur, atëherë Kryetar i Partisë Socialiste të Shqipërisë, Z. Rama në Poro.
Ndërsa, ishte kujdesur në fillim të korrikut 2009, për të kapur në befasi Marrëveshjen për Zonat Detare (A.O.Z.). Pozicioni i tij ishte i pastër dhe publik.
Pavarësisht nga dobësitë e tyre, politika e fqinjëve tanë shqiptarë nuk varet identitetin i partisë apo në emër të kryeministrave…
Le të kuptojmë gjithashtu fraza të përsëritura pothuajse nga gjithë ministrat e Jashtëm, që nga vera e vitit 2012 deri kohët e fundit, deklarata të tilla si : “hap një kapitull të ri në marrëdhëniet tona” me shum; dëshirë, pavarësisht nga realiteti. Iluzione në vend të realitetit!
Kriza jonë politike dhe ekonomike dhe ndikimi i saj konstant diplomatikës sonë është analizuar nga strukturat shqiptare. Le të mos nënvlerësojmë. Pas fjalës së dijes duke thënë se ata kishin dhe kanë informacion të mirë dhe të saktë.
Interpretimi i dhënë, në vitet e fundit, Tirana është se Greqia ka nevojë për më shumë nga Shqipëria për normalizimin e plotë të marrëdhënieve. Dëshmia më e fortë në sytë e vendimmarrësve dhe diplomatët shqiptarë është se Greqia e pakushtëzuar-ose pa kushte, ka rënë dakord të kandidatit për statusin e anëtarësimit në BE në Shqipëri, në qershor 2014, falë Greqisë, që ishte ne krye të Presidenës të Bashkimit Evropian.
Shqiptarët vlerësojnë se, kur japim pa kërkesa kthimi anasjelltas, është produkt i dobësisë dhe jo një gjest i vullnetit të mirë. Ka humbur, pra një mundësi e madhedmth, për të vënë ndonjëherë, në kuadër të negociatave për anëtarësim, për të zgjidhur çështjet që na interesojnë dhe na shqetësojnë.
Gjatë shtatë viteve të fundit, Tirana, pavarësisht nga kryeministrat, partitë dhe qeveritë ndjehen, pra, se fqinji i tyre jugor humbet fuqinë. Tani, pra, u shtua dhe retorika e arrogancës. Mos harroni se shpesh në Shqipëri në të kaluarën merrej me arrogancë nga Greqia.Për anën greke nuk ka palë ndërluftuese. Për shqiptarët nuk është hequr në mënyrë të ligjshme në qoftë se ende nuk është hequr dhe ligjet specifike zbatohen.Mirë do të ishte që Athina të përpiqet për të kuptuar krizën e shkaktuar në marrëdhëniet tona me Tiranën dhe përmbysjen radikal të shënimit ekzistues verbale të Zyrës së Jashtme drejtuar Ambasadës Shqiptare në Athinë, në qershor të vitit 1999.Shtatëmbëdhjetë vjet më vonë, pala shqiptare mbështetet në takimet e rregullta me zyrtarët grekë, vazhdimisht duke këmbëngulur në domosdoshmërinë e vendimit të Kabinetit 28 gusht 1987…
Dialogu Athinë – Tiranë
Forca e Paktit të Miqësisë, Bashkëpunimit, Fqinjësisë së Mirë dhe Sigurisë, janë nënshkruar në mars 1996, çfuqizohet në vitin 2018. Mund të rinovohet automatikisht për pesë vjet, nëse nuk prishet në mënyrë të njëanshme si nga Greqi apo Shqipëria brenda vitit 2017. Aktualisht unë dyshoj se edhe Athina dhe Tirana, peshojnë mundësitë e tyre. Çfarë kërkon Athina në këtë moment?
Braktisja në praktikë nga Shqipëria vepron ende me arszen për të vënë theksin në intensitet, të ushqyerit negativisht nga mediat, axhendën politike. Helmojnë brezin e ri. Ky është fenomeni më shqetësues.
Nëse dikush studion rezultatet e sondazheve në Shqipëri dhe Greqi, të botuar nga ELIAMEP, do të kuptojnë se të dy vendet kanë çdo interes dhe nuk lënë për të konsoliduar ndjenjat dhe ndjenjat e antipatisë dhe ndoshta armiqësisë, që aktualisht mbizotëron sidomos në mesin e të rinjëve në Shqipëri
Vend demokratik dhe anëtar i NATO-s, Shqipëria, e cila dëshiron të bashkohet me Bashkimin Evropian, anëtarët të minoritetit kombëtar grek trajtohen ende me politikën e Enver Hoxhës. Kjo konsiderohet si minoritet vetëm ata që jetojnë në Dropull në Vurko dhe në Sarandë. Përjashtohen dmth, ndër të tjera, grekët e Himarës, të zones Vlorë dhe Korçë.
Marreveshja me Detin
Në lidhje me Marrëveshjen për delimitimin e Shelfit Kontinental dhe të Zonës Detare, kujtoj se Shqipëria nënshkroi një marrëveshje me Greqinë, nga e cila ajo u tërhoq. Prandaj, nuk mund të shpresojë për të rikthyer besimin me Greqinë. Duhet “Besa”.
Por ka një pyetje në lidhje në drejtim të Athinës. Mbetet pa përgjigje këtu e për tetë vjet. Pse nuk e ka ratifikuar marrëveshjen nga Parlamenti Grek? Pse të mos donte atëhere në vitin 2009, për ratifikim? Natyrisht, ata që janë konsultuar ose kanë vendosur të mos i referohen Marrëveshjes në Parlament nuk kanë as dinjitetin e as guximin për të argumentuar dhe për të marrë përgjegjësitë që ata meritojnë.
Varrezat ushtarake
Kohët e fundit kam rilexuar librin e bujshme nga Ismail Kadaresë “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur”. Sot, 72 vjet pas luftës dhe 76 vjet pas luftimeve në Gjirokastër, Korçë, në Këlcyrë dhe Tepelenë ka ende një ushtri të vdekur të pavarrosur të ushtarëve grekë.
Unë do të pres në Tiranë për të treguar ndjeshmërinë si një vend evropian, një anëtar i NATO-s i. cili aspiron të bëhet anëtare e Bashkimit Evropian, një çështje që prek zemrat e të gjithë grekëve. Është kjo grekët rënë në luftën kundër fashizmit dhe nazizmit.E njohin apo jo këtë Tirana? Pra pse këmbëngul Tirana dhe politikanët e tyre që italianët vdekur, të cilët ranë në 1940-1941 u desh të kualifikohen si një trajtim më të mirë nga grekët që kanë vdekur para tyre, duke luftuar kundër agresionit të Italisë fashiste?
Përgjigja apo heshtja e pushtetarëve shqiptarë sidomos sot, sidomos në situatën aktuale në Evropë, shpjegohet mjaft lehtë. Ky është një argument shtesë politik të cilin diplomacia greke mund të shfrytëzojë. Tani, jashtëzakonisht.
Më në fund çfarë zbatohet mes Greqisë dhe Shqipërisë?
Leximi i Marrëveshjes Fondacionit të Miqësisë, Bashkëpunimit, fqinjësisë së mirë dhe Sigurisë, të nënshkruar më 21 mars, 1996, mban siklet, duke lejuar keqkuptimet arbitrare në lidhje me demarkacionin e kufijve të tokës.
Formulimi i rëndësishëm i Nenit 1 thotë: “… Riafirmon përkushtimin në parimin e paprekshmërisë së ekzistuese kufijve të njohur ndërkombëtarisht, në përputhje me Aktin Final të Helsinkit dhe në Kartën e Parisit, dhe gjithashtu se kufiri mes dy vendeve do të kjo është një kufi i paqes dhe miqësisë … “.
Duke kërkuar të ardhmen, ose kthim në të kaluarën?
Korniza bilateral kontraktuale, sidomos të miqësisë dhe bashkëpunimit të vitit 1996, normalisht sinjalizon fundin e irredentizëm, i revizionizmit dhe pretendimet. Thjesht kujtoj se në heqjen e Ligjit të Luftës me vendimin e qeverisë së Andreas Papandreut në gusht 1987, është kritikuar me forcë në Greqi. Ish ministri i Jashtëm dhe iniciator i ndërtimit të marrëdhënieve shqiptaro-greke, Karolos Papulias, u kritikua ashpër dhe me të padrejtë. Por ne kemi nevojë për të sqaruar diçka. Nëse Shqipëria këmbëngul të insistojë në të kaluarën dhe kërkesat e djeshme si zgjedhjen dominuese të sotme, unë kam frikë se është gati për të arritur qëllimin e saj.
Zbulimi i imituesit në Greqi është i lehtë, por e rrezikshme në këtë mënyrë mbrapa në të kaluarën: zgjedhja e konfliktit në vend të marrëveshjes. Për shembull, një interpretim ligjor, por me një qëllim politik, që do të thotë një kthim në të kaluarën e kërkesave është se kufiri tokësor mes Greqisë dhe Shqipërisë nuk janë finalizuar dhe e njohur de jure nga Greqia. Gjë e cila do të lejojë Athinën megjithëse supozojmë se – mbetet në pozitë të fortë për mos-njohjen e Protokollit të Firences të vitit 1925. Nacionalizmi, populizmi dhe irredentizmi mbajë iluzione, duke ushqyer iluzione dhe plagë të hapura të reja. Por ata nuk i zgjidhin problemet. Mbajeni këtë në mendje Tiranë. Për më tepër, kam parasysh në vijim:
Së pari, subjekt i historisë. Historia jonë është shkruar dhe nuk mund të rishkruhet. Unë gjithashtu e di se historia në Shqipëri është shkruar ndryshe. Është një interpretim i ndryshëm i historisë sot në Shqipëri dhe identiteti partiak politik dhe zë i fuqishëm. Pra, të bërë më të qartë : Nuk do të ketë në Greqi “faqe të bardhë”.
Së dyti, kjo është borxhi ynë dhe detyra e problemeve të së kaluarës, të trashëguara nga brezat e mëparshëm, për të mos marrë tjetër.
Së treti, dalja nga e kaluara. Nëse ka Shqipëria do të jetë në kërkim përpara për të ardhmen, unë mund të mendoj në fund të rrugës një deklaratë të përbashkët në linjat e mëposhtme:
Lidhjet midis dy popujve dhe të dy vendeve janë të forta dhe historik. Sot, ato që na lidhin janë shumë më të rëndësishme se ajo që na ndan. Ne duam të jetojmë si miq dhe jo vetëm si fqinj.
Për fat të keq, në historinë e marrëdhënieve tona kemi pasur dhe momente të vështira, momente të këqija, duke shkaktuar vuajtje njerëzore dhe mjerimit njerëzor. Kishim faqet gri. Si në Greqi aq dhe në Shqipëri.Ne shprehim keqardhjen tonë në ato momente për të cilat nuk janë përgjegjës as qeveria aktuale as fraksionet aktuale politike. Mbi të gjitha, nuk ka përgjegjësi brezi i tanishëm as nuk mund të mbajë këto në ardhshëm…
