Nga Ioana Fotiadis /
Fëmijët e brezit të dytë, të rritur në Greqi, po mendojnë ose kanë tentuar tashmë hapin e një migrimi të dytë drejt Evropës. Pse?
Kisha shumë frikë duke u rritur pasi mendoja se gjithçka nuk shkonte me mua. Fillimisht u ndjeva sikur kisha lindur në vendin e gabuar. Linda në Shqipëri, e cila ndërtoi “parajsën socialiste” të izoluar nga pjesa tjetër e botës dhe e lënë në fatin e saj në një cep të Evropës.
Pastaj pata përshtypjen se po rritesha në vendin e gabuar me emrin e gabuar dhe fenë e gabuar, kështu që isha në frikë të vazhdueshme.
Në gazetat e lajmeve ka pasur gjithmonë një temë për shqiptarët, në të shumtën e rasteve diçka negative. Nuk e kuptova pse nuk i referoheshin asnjë shqiptari me emër, por u mjaftonte fjala “shqiptar”.
Me këto fjalë nis libri autobiografik i Elson Zgourit, djalit të emigrantëve shqiptarë të rritur në Greqi. Zgouri nuk është i vetmi që vendosi ta shndërrojë përvojën e tij nga migrimi i tyre si fëmijë në art.
Zërat e fëmijëve të brezit të dytë që ndiejnë nevojën për të regjistruar historinë e tyre personale, që plotëson historinë e valës më të madhe të migrimit në Greqi.
Me këto fjalë nis libri autobiografik i Elson Zgourit, djalit të emigrantëve shqiptarë të rritur në Greqi. Zgouri nuk është i vetmi që vendosi ta shndërrojë përvojën e tij nga migrimi i tyre si fëmijë në art. Zërat e fëmijëve të brezit të dytë që ndjejnë nevojën për të regjistruar historinë e tyre personale, që plotëson narrativën historike zyrtare të valës më të madhe të migrimit në Greqi, po shtohen.
Në të njëjtën kohë, po vazhdon projekti i realizuar nga Arkivi i Historisë Sociale Bashkëkohore për krijimin e një arkivi me dokumente dhe dëshmi personale të viteve 90, kur qindra mijëra familje erdhën nga Shqipëria si emigrantë.
Projekti në fjalë merr formë falë financimit nga Fondacioni Stavros Niarchos në Universitetin e Kolumbia. “Duam të kontribuojmë në shpëtimin dhe përhapjen e kujtesës së emigracionit shqiptar”, shpjegon për “Kathimerinin” Ilirinda Musarai, koordinatore e Arkivit ASKI, e cila gjithashtu është një fëmijë i emigrantëve shqiptarë. “Përgjigja e njerëzve është e madhe dhe prekëse”, thekson ajo, “vazhdon regjistrimi i dëshmive”.
Vitet e tyre “më të mira”.
Kanë kaluar më shumë se 30 vjet që nga viti 1991, një vit historik në të cilin filloi vala e migrimit. Ndaj duket se ka ardhur koha e plotë për të thënë të vërtetat që u heshtën për dekada.
Tridhjetë vjet korrespondojnë me vitet produktive, “më të mira” të një njeriu – ato që kaluan shumë shqiptarë duke punuar në Greqi. Emigrantët, shumë prej të cilëve janë anëtarë të diasporës greke në Epirin e Veriut, u zhvilluan në grupin etnik më të populluar në Greqi dhe në atë që arriti brenda një brezi – ndonjëherë edhe më të shkurtër – të integrohej me sukses në shoqërinë greke.
Punuan në ndërtim, bënin meremetime, kujdeseshin për foshnjat dhe të moshuarit, pastronin shtëpitë, ngisnin taksi. Luftuan për të ndalur gojët, të cilat në rastin e parë thërrisnin “nuk do të bëhesh kurrë grek, shqiptar”.
Tridhjetë e më shumë vite më vonë, disa kanë bërë pasuri, shumica kanë fituar besimin e punëdhënësve dhe kolegëve, ndërsa fëmijët e tyre kanë bërë një karrierë të lakmueshme; zhvillimi është shpesh i tillë që krijohet një hendek midis brezit të parë dhe të dytë.
Shumica e fëmijëve të tyre morën – pas shumë vonesash – shtetësinë greke. E megjithatë, ky brez të rinjsh, të edukuar e të arsimuar në Greqi dhe të integruar aq shumë sa asimilimi nuk bëhet fjalë, ka nisur të largohet në pjesën tjetër të Europës. Brezi i dytë i shqiptarëve ndjek rrugën e shpërnguljes së dytë. Pse?
Fëmijët, të cilëve nuk iu dha flamuri grek si shpërblim për performancën e tyre në shkollë dhe që lexonin të pandihmuar në shtëpi pasditeve duke u kujdesur për vëllezërit e motrat e tyre më të vegjël, studionin, punonin dhe shpeshherë i kthenin shpinën Greqisë duke riemigruar.
“Çfarëdo që të arrijmë këtu, do të jemi gjithmonë shqiptarë”, thonë ata, “do të duhet të shpjegojmë gjithmonë si shqiptohet emri ynë dhe nga vjen kapelja jonë”.
Kathimerini 20/06/2023
