Focus News / Kosova është vendi i parë në Ballkan dhe mbarë Europën dhe ne Ballkan për çmimin e ulët të energjisë elektrike me 0.059 euro për kilovat, rreth 30% më pak se Shqipëria, rastësi?
Çmimet e energjisë elektrike janë të rëndësishme ku buxheti i çdo familje është e prekur në masë të madhe nga shpenzimet e energjisë, kjo më shumë për shtresën e gjërë të familjes shqiptare.
Çmimi i energjisë elektrike ndryshon shumë nga vendi në vend, dhe mund të ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme nga lokaliteti në lokalitet brenda një vendi të caktuar. Ka shumë arsye që përbëjnë këto dallime. Çmimi i prodhimit të energjisë varet kryesisht nga lloji dhe të tregut të çmimit të karburantit të përdorur, subvencionet e qeverisë, rregullimin e qeverisë dhe të industrisë, dhe madje edhe modelet lokale të motit.
Shqipëria për nga natyra ka fatin e madh të prodhojë energjin elektrike nëpërmjet hidrocentraleve në masën 70%, kundrejt Greqise që përdor lendë djegëse në prodhimin energjisë.
Por me gjithë këtë Shqipëria rrit në mënyrë të heshtur nga viti në vit çmimin e energjisë elektrike për familjet, përfshi këtu edhe atë të industrisë. Nga 0.066 që ishte para dy vitesh sot është në 0.082 euro për kilovat, duke ndjekur nga pas 9 vendet të Evropës që rritën çmimin, duke mos ndjekur rrugën e 18 vendeve të BE që ulën atë… Nga ana tjetër të Europës çmimi i energjisë varet nga një sërë të kërkesës dhe ofertës kushte të ndryshme, duke përfshirë situatën gjeopolitike, import diversifikimin, kostot e rrjetit, shpenzimet e mbrojtjes së mjedisit, kushteve të vështira të motit.
Shteti i Kosovës është vendi i parë në Europë dhe ne Ballkan për çmimin e ulët të energjisë elektrike me 0.059 euro për kilovat, një rastësi?
Në Ballkan çmimi i ulët në energjinë elektrike është në Kosova 0.059 euro, Serbia me 0.064 euro, Maqedonia dhe Shqiperia me 0.082 euro, Mali i Zi 0.096 euro , Turqia 0.127 euro për kilovat…
Për konsumatorët të mesme shtëpiake, çmimet e energjisë elektrike gjatë gjysmës së parë të vitit 2016 kanë qenë më të lartat në BE në vendet si, Danimarkë (0,31 euro për kWh), Gjermani (0,30 euro për kWh) dhe Belgjika (0,25 euro për kWh) .Çmimet më të mira të energjisë elektrike në BE janë në Bullgari (0,096 euro për kWh), Hungari (0.111 euro për kWh) dhe Estonisë (0,121 euro për kWh). Çmimi i energjisë elektrike për familjet në Danimarkë ishte më shumë se 3 herë më e lartë se çmimi në Bullgari.
Çmimet për një kilovat energji elektrike për familjet në vendevet e BE.
Ne këtë komunitet 18 vende kanë ulur çmimin për konsumimin familjar për 2016, ndërsa 9 vende e kanë pasur rritje të çmimit. Vendet me kosto të lartë për konsumimin e energjisë elektrike për kilovat janë Gjermania, Belgjika dhe Portugalia, ndërsa çmimin më të ulët e ka Bullgaria me rreth 3.5 herë se Gjermania.
Kostoja e energjisë elektrike në euro për kilovat ne vendet e BE
( Mbështetur ne raportin Eurostat për energjine 2015- 2016)
Belgjika 0.25, Bullgaria 0.09, Republika Çekisë 0.14, Danimarka 0.30, Gjermania 0.29, Estonia 0.12, Irlanda 0.23, Greqia 0.13 , Spanja 0.21, Franca 0.17, Kroacia 0.13, Italia 0.24, Qipro 0.15, Letonia 0.16, Lituania 0.12, Luksemburgu 0.17, Hungaria 0.11, Malta 0.12, Hollanda 0.16, Austria 0.20, Polonia 0.13, Portugalia 0.23, Rumania 0.12, Sllovenia 0.16, Sllovakia 0.14, Finlanda 0.15, Suedia 0.20, Anglia 0.19
Për konsumatorët familjarë, sasia relative e kontributit tatimor është më e ulta në Mbretërinë e Bashkuar (4.7%) dhe Maltë (4.8%), ku norma e ulët e TVSH-së është aplikuar për çmimin bazë dhe ka taksa të tjera janë akuzuar për konsumatorët familjarë. Taksat më të larta janë verejtur në Danimarkë, ku gati 70% të çmimit final përbëhet nga taksat dhe tatimet.
Ndërmjet gjysmës së parë të vitit 2015 dhe gjysmës së parë të vitit 2016, çmimet e energjisë elektrike për familjet rënë në 16 shtetet anëtare të BE.
Rritja më e madhe e çmimeve në mesin e shteteve anëtare të BE-së në mes të gjysmës së parë të vitit 2015 dhe gjysmës së parë të vitit 2016 është vërejtur në Belgjikë (+20%), ndërsa çmimet u ndjeshëm poshtë në Qipro (-22%) dhe Holanda (-18%) .
Një rol të rëndësishëm në ngritjen e çmimit në energjinë elektrike luan edhe FMN e cila në momentë të caktuara u kërkon vendeve që të rrisin çmimin nga viti në vit. Në çdo rritje të çmimit ka edhe spekulime…Ndryshe nga Shqipëria në shumë vende janë komporata private ato që operojnë dhe se qeveritë nuk janë përgjegjëse për koston e energjisë elektrike. Por a do të jetë vendi ynë në gjendje të ndjekë trendin e çmimeve evropiane ?
Një shëmbull konkret shihet në tregun të energjisë elektrike në Serbi që është i liberalizuar plotësisht dhe tani çdo qytetar është në gjendje të zgjedhin nga të cilët ata do të blejnë energji elektrike.
Prodhimi i energjisë në BE
Në vitin 2013 niveli më i lartë i energjisë primare në mesin e shteteve anëtare të BE-së ka qenë në Francë, duke zënë 17.1% të të gjithë prodhimit në BE-2 ndjekur nga Gjermania (15.3%) dhe në Mbretërinë e Bashkuar (13.9% ). Në krahasim me një dekadë më parë, ndryshimi kryesor ishte reduktimin në përqindjen e Mbretërisë së Bashkuar me 26.2% . Në terma absolutë, rritja më e madhe në prodhimin primar të energjisë gjatë dekadës se kaluar deri në vitin 2013 janë regjistruar në Holandë, Itali, Suedi…
Prodhimi i energjisë primare në 28 vende të BE-së në vitin 2013 janë mbuluar nga një gamë e gjerë të burimeve të ndryshme të energjisë, nga të cilat më të rëndësishme, në lidhje me shkallën e kontributit të ishte energjia bërthamore në 28.7% të prodhimit të përgjithshëm.
Rëndësia e karburantit bërthamor ka qenë veçanërisht e lartë në Francë, të cilat përbënin më shumë se katër të pestat e prodhimit kombëtar të energjisë primare, ndërsa në Belgjikë shkalla ishte tre të katërtat dhe në Sllovaki ishte shumë i afërt me dy të tretat, kudo tjetër, norma ishte më pak se gjysmë, ndërsa në 14 vendet anëtare të BE nuk kishte asnjë kontribut nga energjia bërthamore. Pothuajse një e katërta e prodhimit të përgjithshëm të energjisë primare në-28 e BE-së llogariten për burimet e ripërtëritshme të energjisë (24.3%), ndërsa përqindja për lëndët djegëse të ngurta (19.7%, kryesisht qymyr) së gazit më e ulët (16.7%). Naftës së papërpunuar (9.1%) ishte i vetmi burim tjetër i madh i energjisë primare …
Gjatë kësaj dekade, prodhimi i energjisë nga burime të rinovueshme është rritur në përgjithësi nga 88.4% përqindje. Në të kundërt, nivelet e prodhimit për burime të tjera primare të energjisë ka rënë gjatë kësaj periudhe, me uljet më të mëdha të regjistruara për të naftës së papërpunuar (-54,0%), gazi natyror (-34,6%) dhe solid lëndë djegëse (-24,9%), me uljen më të vogël prej 12.0% për energjinë bërthamore.
