Më shumë se 700 milionë euro në fondet e BE-së të derdhura në Ballkanin Perëndimor për të luftuar çështjet e sundimit të ligjit kanë qenë joefektive për shkak të mungesës së vullnetit politik dhe projekteve të dobëta të BE-së, sipas një raporti të Gjykatës Evropiane të Audituesve.
Raporti, i publikuar të hënën, u kompletua nga agjencia mbikëqyrëse e Komisionit Evropian dhe tha se programet e BE-së për sundimin e ligjit kishin pak efekt dhe ndikim në vendet kandidate, përfshirë Shqipërinë.
“Mbështetja e BE-së për sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor nuk ka qenë qartësisht e suksesshme në sjelljen e ndryshimeve”, tha një anëtar i gjykatës së auditorëve, Juhan Parts, në një deklaratë për shtyp.
Ai vuri në dukje se nuk ishte vetëm faji i BE-së, por edhe “vullneti i pamjaftueshëm politik dhe mungesa e angazhimit” nga qeveritë vendore, gjë që ka bërë që mbështetja e BE-së të jetë “përgjithësisht e pamjaftueshme për të luftuar problemet në fusha të tilla si pavarësia e sistemit të drejtësisë. , përqendrimi i pushtetit, ndërhyrjet politike dhe korrupsioni.”
BE-ja ka shpenzuar më shumë se 700 milionë euro ndërmjet viteve 2014 dhe 2020 në rajon, 134 milionë prej të cilave janë shpenzuar në Shqipëri. Megjithatë, masat e marra nga BE për të adresuar çështje të tilla si kapaciteti i dobët administrativ dhe mungesa e vullnetit politik nga politikanët janë “shumë të pakta dhe shpesh joefektive”.
Auditorët kritikuan Komisionin për “aplikimin jo konsistent të parakushteve për financimin dhe zbatimin e projekteve” dhe shtuan se Brukseli “rrallë e ka shfrytëzuar mundësinë e pezullimit të ndihmës në rast se përfituesi nuk respekton parimet themelore të demokracisë, sundimin e ligjit. dhe respektimin e të drejtave të njeriut”.
Për më tepër, ai zbuloi se ata shpesh nuk arrinin të masin rezultatet në drejtim të projekteve të udhëhequra nga BE-ja dhe “pak projekte ka të ngjarë të jenë të qëndrueshme”. Kjo mungesë qëndrueshmërie do të thotë që paratë e pompuara në projektet e udhëhequra nga BE-ja de facto shpenzohen nëse nuk çojnë në ndryshime të qëndrueshme.
Progresi i bërë gjatë dy dekadave të fundit ka qenë “modest”, gjë që kërcënon qëndrueshmërinë e mbështetjes që BE-ja ka dhënë gjatë procesit të anëtarësimit.
“Reformat e vazhdueshme humbasin besueshmërinë nëse nuk japin rezultate të prekshme,” vazhdoi ai.
Raporti iu referua disa treguesve si raportet e Freedom House dhe Reporterët pa Kufij të cilët vunë në dukje se Shqipëria, së bashku me Serbinë dhe Malin e Zi, nuk ishin përmirësuar në fushën e lirisë së shprehjes, por kishin rënë. Raporti i fundit i progresit i Shqipërisë e anashkalon këtë çështje dhe thotë se duhet bërë më shumë punë.
Për sa i përket pavarësisë së gjyqësorit, raporti vë në dukje se ndërsa Shqipëria ka bërë përparimin më të madh në përgjithësi, ritmi i ngadaltë i verifikimit dhe ndërprerja që shkaktoi ai ka “ndikuar në mbështetjen e publikut për reformat në drejtësi për shkak të një numri në rritje të çështjeve të grumbulluara dhe rrezikon të minojë ato. legjitimiteti i perceptuar.”
BE-ja e ka paralajmëruar Kosovën kundër ndërmarrjes së një reforme të ngjashme gjyqësore, ndërkohë që ende e mbështet atë të Shqipërisë.
Për sa i përket shoqërisë civile, OShC-të shqiptare raportuan se rekomandimet e tyre, nëse ato konsultohen fare, shpeshherë injorohen në versionet përfundimtare të dokumenteve. Ata shprehën dëshirën për të forcuar bashkëpunimin me delegacionet e BE-së dhe për të pasur aftësinë për të monitoruar reformën dhe çdo rezultat.
Në përfundim, raporti thekson se “veprimet e BE-së kanë kontribuar në reformat në fusha teknike si efikasiteti i gjyqësorit dhe zhvillimi i legjislacionit përkatës, por në një kontekst të vullnetit të pamjaftueshëm politik, ai ka një ndikim të përgjithshëm të kufizuar në avancimin e shtetit themelor të ligjit. reformat në rajon”.
Për më tepër, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut kanë përjetuar “progres të kufizuar në sundimin e ligjit” dhe problemet themelore mbeten në pavarësinë e gjyqësorit, përqendrimin e pushtetit, korrupsionin dhe ndërhyrjet politike.
Ata i kërkuan Komisionit të forcojë mekanizmat për promovimin e reformave të sundimit të ligjit në procesin e zgjerimit, siç janë objektivat strategjikë me treguesit e ndikimit përfundimtar. Së dyti, ata thanë se shoqëria civile duhet të angazhohet në reformat e sundimit të ligjit dhe pavarësinë e medias përmes mbështetjes financiare afatgjatë. Së treti, kushtëzimi duhet të përdoret gjatë disbursimit të fondeve të BE-së dhe duhet të kufizohet kundër progresit në sundimin e ligjit, edhe për përfituesit që nuk kanë lidhje me sundimin e ligjit.
