Angel Lopez Valasco ia kushtoi kolonën e tij të fundit gazetës rajonale Notiver gjinekologjisë, nepotizmit politik dhe ndotjes së ujit. Autoritetet kanë premtuar zgjidhjen e problemeve, shkruan zv/drejtori i gazetës 55-vjeçare nga Veracruz. “Nëse nuk e bëjnë, ne do t’i kujtojmë që këtu.” Kjo nuk ndodhi kurrë. Disa orë më vonë, Lopez Velasco ishte shtrirë i vdekur. Ishte 20 janari i vitit 2011. Vrasësit e Velaskos vranë gazetarin teksa flinte. Ata kanë thyer derën dhe kanë vrarë me 400 plumba automatiku bashkëshorten e tij Agustina dhe djalin e tyre të vogël, Mishaelin. Policia, departamenti i së cilës ndodhej disa ndërtesa më larg, nuk e dërgoi atë makinë patrullimi. Pas dhjetë vitesh, prokuroria nuk ka asnjë motiv të qartë për autorin apo autorët dhe ka futur dosjen në dosje. Dy fëmijët më të mëdhenj të çiftit u detyruan të shkonin jashtë vendit dhe të kërkonin azil.
Familja u shkatërrua, një zë kritik bashkë me atë që dinte, u heshti. “Në më shumë se 90% të rasteve, autorët mund të llogarisin se nuk do të ndiqen penalisht”, tha për DW Balbina Flores nga Reporterët pa Kufij në Meksikë. Të paktën në nivel simbolik, çështja do të vihet para drejtësisë. Gjykata e Përhershme e Popujve, një institucion i pavarur opinioni, i bazuar në parimet universale të shpalljes së të drejtave të njerëzve dhe duke shqyrtuar fakte, ka caktuar sot gjykimin e parë për shkeljet globale të lirisë së shtypit. Do të diskutohen tre vrasje të gazetarëve, Miguel Angel Lόpez Velasco nga Meksika, Lazantha Vikrematunge nga Sri Lanka dhe Nabil al-Sharbai nga Siria. Gjykata nuk mund të dënojë askënd, por të paktën mund të nxjerrë në pah vrasjet dhe të rrisë presionin mbi qeveritë për të mbrojtur më mirë gazetarët në të ardhmen. Reporterët pa Kufij, FPU Pafund i Shtypit të Lirë dhe Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve të CPJ-së nisën procesin. “Ky forum publik është një mundësi për shtetet që të mbajnë përgjegjësi për veprimet e tyre,” tha Natalie Southwick, koordinatore e CPJ për Amerikën Latine dhe Karaibe.
(Në foto gazetari Miguel Angel Lopez Velasco)
Përpjekje të tilla janë veçanërisht të rëndësishme në Amerikën Latine, ku rastet e shumicës dërrmuese të vrasjeve të gazetarëve nuk janë sjellë kurrë para drejtësisë, veçanërisht në Meksikë, ku shumica e gazetarëve kanë humbur jetën. Seanca dëgjimore është pjesë e një sërë veprimesh që synojnë të paralajmërojnë gazetarët në mbarë botën për rreziqet që i kërcënojnë ata dhe lirinë e shtypit. Një aspekt tjetër është për shembull projekti i Tregimeve të Ndaluara. Organizata jofitimprurëse mbështet gazetarët që të vazhdojnë hetimet për kolegët e tyre të vrarë, të burgosur apo të kërcënuar, në mënyrë që t’u tregojë autorëve se hakmarrja ndaj gazetarëve nuk çon në qëllimin e tyre për të fshehur të vërtetat e pakëndshme. Vrasja e Lopez Velasco ishte një e shtënë paralajmëruese. “Ai ishte një gazetar me përvojë dhe i respektuar, e njihte vendin e tij si xhepin e tij. “Vdekja e tij shënoi fillimin e një serie të tërë vrasjesh gazetarësh në Veracruz”, kujton Valbina Flores. Mes tyre është Yolanda Ordage nga Notiver, e cila para vdekjes së saj kishte kritikuar vonesat e autoriteteve në rastin e vrasjes së Velasco.
Guvernatori në atë kohë ishte Javier Duarte i Partisë Revolucionare Institucionale PRI. Gjatë mandatit të tij, në Veracruz u vranë 17 profesionistë të medias, tre prej të cilëve u zhdukën pa lënë gjurmë. Ishte lëshuar një e ashtuquajtur listë e zezë e gazetarëve, të cilët nuk pëlqeheshin nga Duarte dhe paraardhësi i tij i fuqishëm dhe për këtë arsye u vunë nën vëzhgim. Veracruz ishte atëherë shteti federal më i rrezikshëm për gazetarët.
Prokuroria e qarkut, e cila ishte nën kontrollin e Duartes, nisi një version të pastrimit të hesapeve me një baron droge me pseudonimin El Niaca pas vrasjes së Ordaz. Pak më vonë çështja u varros. Duarte u dënua menjëherë me 9 vite burg për korrupsion. Në vitin 2012, nën presionin e mbrojtësve të të drejtave të njeriut, Kongresi Meksikan miratoi një ligj për të mbrojtur gazetarët dhe aktivistët e rrezikuar. Që atëherë, sipas Flores, më shumë se 1500 meksikanë, përfshirë 500 gazetarë, e kanë përdorur ligjin.
(Në foto Lazantha Vikrematunge nga Sri Lanka)
“Por mekanizmi i mbrojtjes është burokratik dhe i ngadalshëm”, ankohet Valbina Flores. “Sipas ligjit, autoritetet duhet të përgjigjen brenda 12 orëve nga thirrja për ndihmë, qoftë me një buton paniku, me patrulla të rregullta policie, truproja ose në raste ekstreme me instalim në një shtëpi të sigurt. Megjithatë, në praktikë, procesi mund të zgjasë deri në dy javë.
Në dhjetor 2018, Andres Manuel Lopez Obrador mori qeverisjen e vendit. Ai premtoi një ndryshim drastik në politikën e sigurisë. Megjithatë, pak ka ndryshuar. Sipas shifrave zyrtare, 43 gazetarë dhe 68 aktivistë janë raportuar të vrarë që nga fillimi i mandatit të tij. Në shumicën e rasteve ka pasur kërcënime me vdekje. “Nga shtatë gazetarët e vrarë këtë vit, dy kishin kërkuar mbrojtje, por iu dha shumë vonë”, tha ajo për Reporterët pa Kufij. “Reforma e ligjit të mbrojtjes, që është hartuar bashkë me organet e gazetarëve, është në akull në Kongres dhe buxheti i Autoritetit nuk është rritur, për politikën çështja nuk ka prioritet. Ndoshta Gjykata e Përhershme do ta ndryshojë këtë situatë.
Sandra Weiss
